کراتوز سبورئیک نوعی توده خوشخیم (غیر سرطانی) عادی است که معمولاً در دوران میانسالی ظاهر شده و با افزایش سن شدت می یابد. این زائده ها پیش سرطانی نیز نیستند، اما ممکن است شبیه به زائده های مشکوک به نظر رسیده و نگران کننده باشند. برای تشخیص صحیح و درمان توده های پوستی، بهترین راه مراجعه به پزشک می باشد.
کراتوز سبورئیک چیست؟
کراتوز سبورئیک، رشد خوش خیم سلول های پوستی است که در اغلب اوقات شبیه به خال پوستی می باشد. اکثر مردم در طول زندگیشان حداقل یک بار دچار این ضایعات می شوند. ضایعات کراتوز سبورئیک بی ضرر بوده و نیاز به درمان ندارند. اما در صورتی که با ظاهر آن مشکل دارید، می توانید آنها را درمان کنید.
زائده های پوستی مانند کراتوز سبورئیک با نام تومورهای اپیدرمی نیز شناخته می شوند. با وجود اینکه اینگونه نامگذاری معمولاً برای سرطان ها بکار می رود، اما از نظر فنی، خال و زگیل نیز جزء تومورهای اپیدرمی محسوب می شوند. بکار بردن عبارت تومور اپیدرمی تنها به این معناست که مجموعه ای از سلول های اضافی روی اپیدرم (لایه بیرونی پوست) شکل گرفته اند.
کراتوز سبورئیک به چه شکل است؟
کراتوز سبورئیک به صورت لکه های گرد یا بیضی شکل و اندکی برآمده روی پوست ظاهر می شوند. حتی زمانی که این لکه ها به ظاهر صاف هستند نیز شما می توانید آنها را با انگشتتان احساس کنید. رنگ لکه های ناشی از کراتوز سبورئیک اغلب قهوه ای است، اما ممکن است در برخی موارد سیاه، خرمایی، زرد یا سفید نیز باشد. کراتوز سبورئیک معمولاً به صورت چند تایی ایجاد می شود.
زائده های کراتوز سبورئیک از کراتین تشکیل شده است. کراتین پروتئینی است که در ناخن، سم و شاخ ها یافت می شود. تجمع کراتین باعث ایجاد بافتی متمایز از بافت عادی پوست می گردد. گاهی اوقات، زائده های پوستی کراتوز سبورئیک را به صورت کیست، زگیل یا جوش توصیف می کنند.
چه کسانی به کراتوز سبورئیک مبتلا می شوند؟
- افراد بالای 50 سال: کراتوز سبورئیک اغلب در میانسالی و به ندرت در افراد جوان اتفاق می افتد. حدود 30% افراد در سن 40 سالگی و حدود 75% آنها در سن 70 سالگی حداقل به یک زائده پوستی کراتوز سبورئیک مبتلا می شوند.
- افرادی با سابقه خانوادگی کراتوز سبورئیک: حدود نیمی از موارد کراتوز سبورئیک در افرادی با سابقه خانوادگی ابتلا به این مشکل رخ می دهد. این آمار نشان می دهد که کراتوز سبورئیک با ژنتیک نیز در ارتباط است.
- افرادی با پوست روشن تر: کراتوز سبورئیک معمولاً در افرادی با پوست تیره تر کمتر رخ می دهد. با این حال، نوعی کراتوز سبورئیک به نام «درماتوز پاپولوزا سیاه» در افراد تیره پوست (مانند افرادی با نژاد آفریقایی، آسیایی و اسپانیایی) بسیار رایج می باشد.
محرک کراتوز سبورئیک چیست؟
علت ایجاد کراتوز سبورئیک به صورت دقیق مشخص نیست. اما می دانیم یکی از مهم ترین عوامل ایجاد این مشکل افزایش سن می باشد. کراتوز سبورئیک در بزرگسالان بالای 50 سال بسیار رایج بوده و با افزایش سن تکثیر می شود.
برخی از مطالعات نشان داده اند که قرار گرفتن در معرض خورشید نیز می تواند احتمال ابتلا به این مشکل را افزایش دهد. همانطور که پیش از این گفتیم، کراتوز سبورئیک اغلب در اعضای یک خانواده دیده می شود؛ بنابراین می تواند دلایل ژنتیکی نیز داشته باشد. نکته مهم اینجاست که کراتوز سبورئیک ویروسی یا باکتریایی نبوده و امکان پخش شدن یا سرایت کردن آن وجود ندارد.
کراتوز سبورئیک معمولاً به کندی رشد می کنند و با گذشت زمان بافت آنها نمایان می شود. در صورتی که چندین زائده به صورت همزمان ایجاد شود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. این اتفاق غیرعادی ممکن است نشانه ی مشکل جدی تری مانند سرطان های داخلی باشد.
علائم کراتوز سبورئیک چیست؟
کراتوز سبورئیک اغلب علائم خاصی ندارد. اما برخی از بیماران موارد زیر را گزارش داده اند:
- خارش
- تحریک ناشی از اصطکاک
- خونریزی
در صورت مشاهده این علائم آزاردهنده ممکن است تصمیم به درمان آن بگیرید.
نحوه تشخیص کراتوز سبورئیک به چه صورت است؟
- معاینه: متخصص معمولاً تنها با انجام یک معاینه جسمی کراتوز سبورئیک را تشخیص می دهد.
- درموسکوپی: در صورتی که پزشک مشکوک به مشکل خاصی شود، ممکن است زائده ها را زیر میکروسکوپ کوچک مجهز به نور (درماسکوپ) بررسی کند.
- نمونه برداری
کراتوز سبورئیک چگونه درمان می شود؟
برای تشخیص هر گونه زائده پوستی بهتر است به پزشک مراجعه کنید. زیرا تشخیص انواع مختلف زائده ها کاری دشوار است. در صورتی که پزشک مورد مشکوکی پیدا کند، می تواند بیوپسی انجام دهد.
کراتوز سبورئیک (در صورت تأیید پزشک) نیازی به درمان ندارد. اما اگر از خارش، تحریک پوستی یا ظاهر آن رنج می برید می توانید این زائده ها را بردارید. پزشک معمولاً می تواند به روش های متعددی در مطب زائده های کراتوز سبورئیک را از بین ببرد.
روش های درمانی کراتوز سبورئیک چیست؟
پزشک برای درمان کراتوز سبورئیک می تواند از چندین روش استفاده کند. این روش ها معمولاً در مطب پزشک انجام می شود:
- کرایوتراپی (سرما درمانی): در این روش، پزشک ابتدا به کمک یک بی حسی موضعی ناحیه مورد نظر را بی حس کرده و سپس از نیتروژن مایع برای انجماد زائده ها استفاده می کند. زائده ها معمولاً در عرض چند روز یا چند هفته از بین می روند. در صورتی که تشخیص کراتوز سبورئیک تأیید شده و نیازی به نمونه برداری نباشد، کرایوتراپی بهترین انتخاب است. یکی از عوارض جانبی احتمالی این روش رنگ پریدگی زائده درمان شده می باشد.
- الکترودسیکشن / کورتاژ: پزشک ابتدا پوست را بی حس کرده و سپس به کمک یک جریان الکتریکی زائده های کراتوز سبورئیک را می سوزاند. برای برش بقایای رشد، از یک ابزار جراحی به نام کورت استفاده می شود.
در برخی موارد، الکترودسیکشن و کورتاژ به صورت جداگانه اعمال می شوند. به طور کلی، خطر ایجاد زخم در هر دو روش پایین است؛ اما مراقبت های بعد از عمل باید به خوبی صورت گیرد.
- شیو یا برش: این روش معمولاً برای انجام نمونه برداری مورد استفاده قرار می گیرد، اما در برخی موارد برای برداشتن کامل زائده ها نیز مفید می باشد. در این روش، پزشک پس از بی حس کردن پوست، با دقت زائده پوستی را برش داده و پوست زیر آن را با کورت جراحی صاف می کند. در مرحله ی بعد، زائده ی تراشیده شده برای بررسی های بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می شود.
- لیزر تراپی: لیزر تراپی با سوزاندن زخم، استریل کردن و پانسمان زخم، جایگزینی عالی برای جراحی محسوب می شود. لیزر تراپی روشی سریع است، اما زخم ناشی از لیزر تا چند روز درد خواهد داشت.
- هیدروژن پراکسید: اخیراً سازمان غذا و دارو (FDA) استفاده از محلول موضعی هیدروژن پراکسید 40% برای درمان کراتوز سبورئیک را تأیید کرده است. این محلول همراه با یک اپلیکاتور ارائه می شود. پزشک در هر جلسه این محلول را روی ناحیه آسیب دیده اعمال می کند. ممکن است برای دریافت نتایج بهتر به چند جلسه درمان نیاز داشته باشید. از عوارض رایج این روش درمانی می توان به تحریک خفیف پوست اشاره کرد.
آیا درمان بدون نسخه ای برای کراتوز سبورئیک وجود دارد؟
بله، برخی از درمان های موضعی بدون نسخه نیز برای کراتوز سبورئیک پیشنهاد می شود. تحقیقات در این باره بسیار محدود می باشد؛ اما لازمه ی استفاده از درمان های موضعی بدون نسخه صبر و پشتکار است و باید بدانید که امکان تأثیر 100 درصدی آنها وجود ندارد. این روش های درمانی همچنین عوارض جانبی کمتری داشته و زمان کمی از شما می گیرند. اگر می خواهید کراتوز سبورئیک خود را با یکی از روش های بدون نسخه درمان کنید می توانید موارد زیر را در نظر بگیرید:
- کرم تازاروتن 1/0%
- محصولات حاوی آلفا هیدروکسی اسید (AHA)، از جمله لایه بردارهای گلایکولیک اسید و سالیسیلیک اسید.
- کرم ویتامین D3.
